Guardiola đang biến Man City trở thành đội bóng một người

Vào những năm tháng đỉnh cao huy hoàng tại Camp Nou, Pep Guardiola từng định nghĩa triết lý của mình bằng một thuật ngữ đậm màu sắc chính trị: "Chúng tôi chơi thứ bóng đá cánh tả”. Đó là cách diễn đạt súc tích cho nguyên tắc của lối chơi bóng theo vị trí mà chiến lược gia Tây Ban Nha theo đuổi. Đây là hệ thống mà sự đóng góp của tập thể được đề cao tuyệt đối. 

"Tất cả mọi người đều phải cùng nhau làm tất cả mọi việc”, ông nói. Thủ môn là điểm khởi đầu của một đợt tấn công. Tiền đạo là hậu vệ đầu tiên. Tiền vệ phòng ngự phải sở hữu kỹ năng thoát pressing của một nghệ sĩ.

Guardiola biến đội bóng của ông thành một bản giao hưởng phức tạp, đòi hỏi các cầu thủ đều phải di chuyển, luân chuyển bóng và san sẻ trách nhiệm với nhau. Di sản của Guardiola được xây dựng trên nền tảng của triết lý đó. 

Guardiola đang toan tính điều gì khi dồn bóng liên tục cho Haaland?

Tuy nhiên, triết lý đó dường như không còn được huấn luyện viên Man City duy trì ở mùa này. Man City của mùa giải 2025 không còn đề cao tính tập thể. Họ không còn giống một bản giao hưởng mà giống một ban nhạc rock hơn.

Một siêu sao duy nhất chiếm trọn ánh đèn sân khấu, trong khi phần còn lại của ban nhạc chỉ đóng vai trò hỗ trợ. Siêu sao đó, không ai khác, là Erling Haaland.

Khi tiền đạo người Na Uy cập bến Etihad vào mùa hè năm 2022, giới mộ điệu từng đặt ra câu hỏi: Liệu Haaland sẽ thay đổi vì Guardiola, hay Guardiola sẽ thay đổi vì Haaland? Sau hai năm, câu trả lời đã rõ ràng. Man City không chỉ thích nghi. Họ tái cấu trúc hoàn toàn để trở thành bệ phóng cho cỗ máy săn bàn của mình.

Man City đã trở thành đội bóng một người theo cách chưa từng có trong lịch sử cầm quân của Guardiola. Ngay cả khi còn dẫn dắt Lionel Messi, cựu huấn luyện viên Barca cũng không xây dựng một hệ thống như vậy. Hệ quả? Haaland đang chạm tới những con số thống kê cá nhân phi thường. Nhưng với những người theo dõi Ngoại hạng Anh và Man City lâu năm, thay đổi này khiến họ hoài nghi nhiều hơn là hứng khởi.

Haaland đang phá vỡ mọi quy luật

Qua sáu trận đầu tiên tại Ngoại hạng Anh mùa này, Haaland ghi trung bình 1,42 bàn mỗi 90 phút. Con số này không tính các quả phạt đền. Chỉ có sáu câu lạc bộ trong toàn bộ giải đấu ghi được nhiều bàn thắng hơn cá nhân Haaland.

Kể từ khi dữ liệu được thu thập chi tiết vào đầu những năm 1990 tại năm giải vô địch quốc gia hàng đầu châu Âu, chỉ có một mùa duy nhất, một cầu thủ vượt qua hiệu suất này. Đó là Lionel Messi ở mùa 2012-13, với 1,43 bàn không tính phạt đền mỗi 90 phút. Haaland đang tiệm cận hiệu suất ghi bàn đỉnh cao nhất lịch sử.

Điều khiến các nhà phân tích kinh ngạc không chỉ là số lượng bàn thắng, mà còn là cách Haaland tạo ra chúng. Trong bóng đá, luôn có sự đánh đổi giữa số lượng và chất lượng dứt điểm. Một cầu thủ muốn dứt điểm nhiều hơn thường phải chấp nhận những cú sút từ xa hoặc ở góc hẹp, qua đó làm giảm thông số bàn thắng kỳ vọng (xG) trung bình mỗi cú sút. 

Haaland đã phá vỡ quy tắc này. Anh đang thực hiện 4,98 cú sút mỗi 90 phút, đồng thời duy trì chất lượng trung bình mỗi cú sút ở mức xG 0,28. Cả hai chỉ số này đều đang là cao nhất trong sự nghiệp của anh. Có thể, Haaland vừa là một tay súng bắn tỉa chính xác, vừa là một khẩu đại liên bắn liên tục.

Nhưng con số này cũng khiến Haaland như một hố đen, hút hết mọi cơ hội Man City tạo ra. Anh chiếm tới 65,5% tổng giá trị xG của toàn đội. Con số này tạo ra một sự bất thường. Kỷ lục về thông số này trước đó tại Ngoại hạng Anh, tính từ mùa 2009-10, chỉ là 45,4%.

Hơn hai phần ba mối đe dọa tấn công của một trong những đội bóng đắt giá nhất thế giới được dồn lên đôi chân một cầu thủ duy nhất.

Haaland đang sở hữu những thông số cá nhân ấn tượng.

Cuộc chuyển đổi hệ thống toàn diện của Man City

Việc dồn tài nguyên cho Haaland buộc Guardiola phải hy sinh hai nguyên tắc trong triết lý của ông, đó là pressing tầm cao và kiểm soát không gian. 

Các đội bóng của Guardiola luôn được biết tới bởi khả năng đoạt lại bóng ngay trên phần sân đối phương. Họ bóp nghẹt đối thủ, không cho họ thời gian để thở. Thước đo cho cường độ pressing là chỉ số PPDA (số đường chuyền của đối thủ cho mỗi lần phòng ngự). Dưới thời Pep, Man City luôn có chỉ số PPDA cực thấp, trung bình khoảng 10,45. 

Mùa này, con số đó đã tăng vọt lên 15,18. Sự thay đổi này biến họ từ một trong những đội pressing dữ dội nhất châu Âu thành một đội tầm trung về khía cạnh này. Lý do rất đơn giản, Haaland gần như không tham gia vào khâu phòng ngự.

Anh chỉ có một pha tắc bóng không thành công sau sáu trận. Khi Guardiola giải phóng tiền đạo Na Uy khỏi nhiệm vụ gây áp lực tuyến đầu, việc triển khai một hệ thống pressing đồng bộ trên toàn sân là bất khả thi.

Man City cũng thay đổi cách kiểm soát trận đấu. Họ không còn cố gắng dồn ép đối thủ và duy trì kiểm soát bóng ở một phần ba cuối sân. Tỷ lệ cầm bóng ở khu vực này của họ đã giảm từ mức trung bình 72,1% xuống chỉ còn 55%. Thay vì những pha phối hợp kiên nhẫn để kéo dãn hàng phòng ngự, lối chơi của Man City giờ đây trực diện hơn. 

Mục tiêu cuối cùng là đưa bóng đến chân Haaland trong vòng cấm một cách nhanh nhất có thể. Các cầu thủ như Jeremy Doku hay Phil Foden giờ đây đóng vai trò chính là cung cấp bóng đến một điểm duy nhất, hoặc khuấy đảo hệ thống của đối phương để tạo khoảng trống cho Haaland.

Về bản chất, Man City đã chuyển từ một hệ thống phức tạp, với nhiều hướng đan bóng trên khắp mặt sân sang một cấu trúc đơn giản hơn, với Haaland là trục trung tâm. Họ đang chơi thứ bóng đá thường thấy ở các đội bóng yếu hơn và phụ thuộc vào một ngôi sao duy nhất để tạo ra sự khác biệt. Điều này hoàn toàn trái ngược với hình ảnh của Man City trong gần một thập kỷ qua.

Sáng kiến hay là một canh bạc?

Vấn đề lớn nhất với Guardiola là các đội bóng chơi theo cách này thường không thành công trong lịch sử. Khi phân tích các đội có tỷ lệ xG tập trung vào một cầu thủ trong 15 năm qua, một quy luật rõ ràng hiện ra. Phần lớn trong danh sách này là các đội tầm trung hoặc yếu, những đội buộc phải xây dựng lối chơi xung quanh ngôi sao duy nhất mà họ có. 

Đó là Moise Kean tại Fiorentina (chiếm 46,8% xG, đội về thứ sáu Serie A), Odion Ighalo tại Watford (45,4% xG, đội về thứ 13 Ngoại hạng Anh), hay Papiss Cisse tại Freiburg (44,2% xG, đội về thứ chín Bundesliga). Đây là những đội bóng chơi để trụ hạng hoặc cạnh tranh một suất dự các Cup châu Âu hạng hai, không phải để cạnh tranh vô địch.

Guardiola đang tạo ra một tập thể đi ngược lại triết lý ông từng theo đuổi.

Ngay cả những đội mạnh cũng gặp khó khăn khi chơi theo cách này. Mùa giải 2016-17, Edinson Cavani chiếm một tỷ lệ xG rất lớn tại Paris Saint-Germain, và đó là một trong số ít những mùa họ để vuột chức vô địch Ligue 1 vào tay Monaco. Hai mùa giải mà Cavani, và sau đó là Gonzalo Higuain, gồng gánh Napoli, họ đều chỉ về nhì tại Serie A, kém nhà vô địch Juventus tới chín điểm.

Mặc dù sở hữu một tay săn bàn ưu tú là lợi thế khổng lồ, việc quá phụ thuộc vào một cầu thủ khiến lối chơi trở nên dễ đoán và dễ bị bắt bài hơn. Những hàng phòng ngự giỏi có thể tập trung toàn lực để vô hiệu hóa cầu thủ này.

Tất nhiên, vẫn có những ngoại lệ. Napoli đã vô địch Serie A mùa 2022-23 với Victor Osimhen chiếm 40,1% xG của đội. Real Madrid vô địch Champions League mùa 2017-18 với Cristiano Ronaldo chiếm 39,9%. Tuy nhiên, cần lưu ý hai điều.

Một, cả hai tỷ lệ này vẫn thấp hơn đáng kể so với con số 65,5% hiện tại của Haaland. Hai, các đội bóng đó vẫn sở hữu những ngôi sao tấn công khác có khả năng tạo ra đột biến, như Khvicha Kvaratskhelia ở Napoli hay Gareth Bale và Karim Benzema ở Real. Họ dồn bóng cho ngôi sao chính, nhưng không hoàn toàn phụ thuộc vào anh ta.

Guardiola đang toan tính điều gì?

Vậy tại sao một chiến lược gia luôn bị ám ảnh bởi sự kiểm soát và phức tạp hoá hệ thống lại sẵn sàng đặt cược vào một mô hình đơn giản hóa và đầy rủi ro như vậy? 

Giả thuyết cho rằng đây là cách Guardiola khiến cho bản thân không bị nhàm chán. Sau khi chinh phục mọi thứ với triết lý của mình, ông muốn thử thách bản thân bằng một bài toán hoàn toàn mới. Huấn luyện viên Tây Ban Nha có lẽ muốn chứng minh rằng ông có thể chiến thắng theo cách hoàn toàn khác, thậm chí là đối lập với thứ được xem là thương hiệu.

Một giả thuyết khác, hấp dẫn hơn, là Guardiola đang cố gắng tạo ra một cỗ máy chiến thắng mới, có thể khắc chế chính những đội bóng vĩ đại nhất mà ông từng tạo ra. Barcelona huyền thoại năm 2011, tập thể được Sir Alex Ferguson gọi là "đội bóng mạnh nhất ông từng đối mặt", có thể bị đánh bại như thế nào? Có lẽ là bởi một đối thủ hoàn toàn trái ngược. Một đội không cần kiểm soát bóng, chơi trực diện, và sở hữu một tiền đạo có thể tận dụng bất kỳ khoảng trống nào dù là nhỏ nhất.

Bằng cách "Haaland hóa" Man City, Guardiola đang tạo ra một tập thể khá dị biệt. Họ có đủ tiềm năng của một siêu đội bóng, nhưng lại chơi với chiến thuật của một đội bóng chiếu dưới. Đây là canh bạc lớn trong sự nghiệp của Pep Guardiola.

Nếu thành công, ông sẽ không chỉ giành thêm những danh hiệu, mà còn chứng minh được sự linh hoạt trong chiến thuật, khẳng định ông có thể chiến thắng bằng bất kỳ phương pháp nào. 

Nhưng nếu thất bại, đó sẽ là một minh chứng cho thấy ngay cả một bộ óc thiên tài cũng không thể chống lại quy luật của lịch sử. Đó là trong môi trường bóng đá đỉnh cao, vinh quang luôn thuộc về tập thể, chứ không phải một cá nhân, dù cá nhân đó có phi thường đến đâu. Mùa giải này sẽ trả lời cho câu hỏi đó.

Có thể bạn quan tâm:

• Salah chật vật thế nào sau sự ra đi của Alexander-Arnold?

• De Bruyne và tuyệt phẩm kiến tạo trong 7 giây

• Nuno Mendes - khắc tinh của Lamine Yamal