Không phải Ranieri - nhưng Ý cần tái thiết từ đống đổ nát

Sau thất bại ê chề trước Na Uy trong trận mở màn vòng loại World Cup tối thứ Sáu, đội tuyển Ý một lần nữa buộc phải xây dựng lại từ đống đổ nát.

Bỏ lỡ cả World Cup 2018 tại Nga và 2022 ở Qatar, nguy cơ lỡ hẹn World Cup thứ ba liên tiếp đã khiến HLV Luciano Spalletti bị sa thải.

Spalletti, từng được tôn vinh như vị cứu tinh khi nhận nhiệm vụ vào tháng 8/2023, đã tự công bố việc chia tay đội tuyển ngay sau thất bại.

Giờ đây, sau khi vị HLV sắp rời nhiệm sở dẫn dắt chiến thắng 2-0 trước Moldova hôm thứ Hai, cuộc săn tìm người kế nhiệm bắt đầu nhằm tái thiết niềm kiêu hãnh quốc gia bóng đá từ đống tro tàn một lần nữa.

Liệu một cường quốc bóng đá như Ý, từng 4 lần vô địch World Cup, có thể không vượt qua vòng loại đến lần thứ ba liên tiếp?

Người Ý đã tự hỏi điều tương tự trước hai kỳ play-off World Cup vừa qua, khi lần lượt thua sốc trước Thụy Điển và Bắc Macedonia.

Trận thua 0-3 trước Na Uy đã làm tổn hại nghiêm trọng hy vọng dẫn đầu bảng đấu của Đội tuyển áo thiên thanh.

Dù thắng Moldova - đội xếp thứ 154 trên BXH FIFA - Ý vẫn đứng sau Na Uy, đội dẫn đầu bảng I với ưu thế điểm số hơn 9 điểm và cách biệt bàn thắng lớn hơn hẳn.

Với bốn trận toàn thắng, Na Uy đã đá nhiều hơn Ý hai trận. Nhưng giờ đây, ĐTQG Ý tin rằng họ cần thắng cả năm trận sắp tới - đồng thời cải thiện cách biệt bàn thắng - trước khi đối đầu Na Uy trong trận cầu sinh tử tại sân nhà vào tháng 11.

Với thể thức chỉ đội nhất bảng lọt thẳng, Ý không muốn phụ thuộc vào vòng play-off một lần nữa.

Người dẫn dắt họ? Chắc chắn không phải Claudio Ranieri, sau khi 'Nhà phù thủy' - người tạo nên bao phép màu trong sự nghiệp - bị Liên đoàn bóng đá Ý tiếp cận ngay lập tức.

Ở tuổi 73, ông từ chối lời đề nghị để tập trung vào công việc tại AS Roma sau giai đoạn tạm quyền thành công mùa trước. Ông đảm nhận vai trò điều hành cấp cao tại CLB, trên cả HLV trưởng Gian Piero Gasperini.

Stefano Pioli, hiện dẫn dắt Al-Nassr tại Saudi Arabia và từng dẫn dắt Lazio, Inter Milan, đang là ứng viên sáng giá kế nhiệm Spalletti.

"Vượt qua vòng loại World Cup tới là điều bắt buộc", nhà báo Marco Nosotti của Sky Italia nhấn mạnh.

"Đó là vấn đề tiền bạc và uy tín. Các giải đấu lớn nhất hành tinh diễn ra ở World Cup, và cầu thủ chúng tôi buộc phải có trải nghiệm đó."

Chiến thắng trước Moldova diễn ra trong bầu không khí kỳ lạ; trên ghế dự bị là vị HLV đã chính thức bị sa thải 48 giờ trước khi trận đấu khởi tranh.

Khi Spalletti được bổ nhiệm gần hai năm trước, ông đang ở đỉnh cao sự nghiệp - vừa đoạt Scudetto cùng Napoli - trong khi tuyển Ý vừa bị Roberto Mancini bỏ rơi để sang Saudi Arabia, người mang về chức vô địch Euro nhưng cũng để lỡ World Cup 2022.

Vậy điều gì đã sai lầm?

Nhiệm kỳ của Spalletti kết thúc sau 24 trận với 12 chiến thắng và 6 thất bại, một kỳ Euro thảm họa mùa hè năm ngoái, vòng bảng Nations League đầy hứa hẹn và cú ngã đau đớn tại Na Uy.

Sau khi gặt hái thành công với sơ đồ 3-5-2, đội hình dường như quay trở lại thời điểm một năm trước với thất bại ê chề trước Thụy Sĩ ở vòng 1/8 Euro.

Câu hỏi đặt ra là tại sao ông chuẩn bị cả tuần với đội hình 3-4-2-1 rồi đột ngột chuyển về 3-5-2 ngay trước trận gặp Na Uy.

"Sau Euro 2024, Spalletti thừa nhận đã cố gắng truyền đạt quá nhiều ý tưởng cho cầu thủ, cuối cùng tạo ra áp lực và sự rối loạn", Nosotti chia sẻ với BBC.

"Vì vậy ông đơn giản hóa mọi thứ và quay về sơ đồ ba trung vệ, giải pháp phù hợp với nhiều cầu thủ trong đội hình.

"Mateo Retegui và Moise Kean là những tiền đạo trung tâm phù hợp với lối chơi của ông, đồng thời ông xây dựng đội hình xoay quanh nhóm cầu thủ Inter Milan - những người thường xuyên thi đấu sơ đồ 3-5-2 ở cấp CLB.

"Kết quả đến ngay tức thì với những chiến thắng tại Paris và Brussels ở Nations League nhờ lối chơi hấp dẫn.

"Thế nhưng ông lại từ bỏ lối đi đầy tự tin đó ngay trước trận Na Uy. Dĩ nhiên không chỉ HLV phải chịu trách nhiệm; chất lượng cầu thủ là có hạn, nhưng lẽ ra ông nên hiểu rằng thời gian không đủ để huấn luyện họ theo cách mong muốn."

Nosotti nói thêm: "Dưới thời Mancini, đội tuyển quốc gia đã tiến lên một bậc. Đội hình của ông không có những ngôi sao bất trị.

"Rõ ràng nhóm hiện tại không có sự gắn kết chặt chẽ như vậy, giữa các cầu thủ và cả với HLV."

Bóng đá Ý đang mắc phải những định kiến cố hữu, vốn đã kìm hãm sự phát triển của toàn bộ nền bóng đá trong nhiều năm.

Chỉ 34-36% cầu thủ Serie A là người Ý, giới hạn sự lựa chọn cho đội tuyển quốc gia; dù một số hiện thi đấu ở nước ngoài và phát triển thành cầu thủ hiện đại với kiến thức cùng chất lượng.

Trong nhiều năm, các đội tuyển trẻ quốc gia tập trung quá nhiều vào thể lực và chiến thuật thay vì kỹ thuật cá nhân, khác biệt so với các quốc gia như Tây Ban Nha, Pháp hay Đức.

Tuy nhiên, mọi thứ đang dần thay đổi tại Coverciano, trung tâm đào tạo của Đội tuyển áo thiên thanh ở ngoại ô Florence.

Dưới sự dẫn dắt của điều phối viên đội trẻ quốc gia Maurizio Viscidi, Ý đang cố gắng phân tích kết quả theo cách khác biệt và truyền dạy một lối tư duy - hành động mới trên sân cỏ.

Những năm gần đây, các đội trẻ quốc gia đã vô địch U17 và U19 châu Âu, cùng ngôi á quân World Cup U20.

Nhưng rốt cuộc, chính những tài năng trẻ này thường không có cơ hội tích lũy kinh nghiệm ở đội một, hoặc nếu có thì trọng tâm chính vẫn là chiến thuật và sự an toàn.

"Đây không chỉ là vấn đề thế hệ, mà còn là vấn đề phương pháp luận", cựu HLV AC Milan Fabio Capello nhận định.

"Ở cấp độ trẻ, thay vì chú trọng chất lượng, kỹ năng và sáng tạo, chúng ta lại yêu cầu các cậu bé tuân thủ các nguyên tắc chiến thuật cứng nhắc, giữ bóng và chơi bóng từ thủ môn."