Thời khắc sinh tồn của Premier League và cuộc đấu tranh đòi quyền lực từ CĐV

Những hình ảnh này từ mùa giải đáng lẽ phải được tôn vinh như một bàn thắng.

Vào cuối tuần ngày 2/11, CĐV tại 9 trận Premier League đã đồng loạt giương biểu ngữ của Hiệp hội CĐV Bóng đá (FSA) với thông điệp tha thiết: 'Ngừng bóc lột lòng trung thành'.

Một tháng sau, cảnh tượng còn ấn tượng hơn khi CĐV đối địch ở các trận Liverpool vs Manchester City và Manchester United vs Everton cùng giương biểu ngữ tương tự. Tất cả 20 nhóm CĐV Premier League đều có hành động phản đối.

'Tôi chưa từng thấy điều gì như vậy', Gareth Roberts, phát ngôn viên của hiệp hội CĐV Liverpool Spirit of Shankly, chia sẻ.

Điểm đáng chú ý là sự đoàn kết. Mùa giải 2024-25 có thể trở thành bước ngoặt với văn hóa CĐV Anh, và cả nền bóng đá nước này. Đây là mùa giải có nhiều cuộc biểu tình của người hâm mộ nhất kể từ sự kiện Super League.

19/20 CLB Premier League tăng giá vé mùa trước với mức tăng trung bình 6.7%. Mọi chuyện đã chạm đến giới hạn. Tại Đại hội thường niên FSA năm ngoái, Spirit of Shankly đề xuất chiến dịch phối hợp. 'Chúng tôi buộc phải hành động', Roberts nói.

'Đây là thời khắc sinh tử', Andy Payne, đồng thư ký Hammers United, bổ sung.

Dù giá vé là vấn đề cấp bách nhất, đó chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. CĐV đang mất dần tiếng nói trong các quyết định - ngay cả hội đồng tư vấn cũng không được tiếp cận dữ liệu vé mùa.

Vấn đề giá cả thực chất là vấn đề sở hữu. Mâu thuẫn nằm ở chỗ các CLB vốn sinh ra từ cộng đồng nay bị biến thành công cụ sinh lợi - cho dù là lợi nhuận hay mục đích chính trị.

Ví dụ điển hình nhất có lẽ đến từ Old Trafford sân nhà MU. Những CĐV sành sỏi không còn chế nhạo truyền thống 'áo vàng viền xanh' của MU mỗi khi đội nhà thua trận.

'Giá vé chỉ là tiếng la to nhất, nhưng bóng ma Glazer luôn hiện hữu', Thomas Concannon, quản lý mạng lưới FSA Premier League, nhận định. 'Mọi thứ đều có mối liên hệ.'

Làn sóng phản kháng mới cũng xuất hiện ở thế lực thống trị gần đây. Dù ban lãnh đạo Man City mang về mọi vinh quang, mức tăng giá chóng mặt đang làm hao mòn lực lượng CĐV trung thành. Đội quân áo trời xanh giờ đây trở thành những chiến binh quyết liệt nhất, khiến Roberts tự hào về 'sự đồng lòng của CĐV đối thủ'. Payne cũng ghi nhận điều tương tự ở West Ham, Chelsea và Tottenham.

Giá vé không chỉ là vấn đề tiền bạc, mà còn là sự bào mòn cộng đồng. Các chính sách ưu đãi đang biến mất. Nhiều CLB áp dụng quy định về số trận tối thiểu, nếu không CĐV sẽ mất vé mùa. Biện pháp chống đầu vé vốn hợp lý bị lạm dụng để ngăn chuyển nhượng vé cho thế hệ trẻ - những người không đủ khả năng mua vé mùa.

'Văn hóa CĐV đang bị bào mòn từng ngày', Roberts nói. 'Kop đang già đi.'

FSA đang tập trung vào 3 mũi nhọn: giá cả, ưu đãi và tương tác. Concannon mô tả yếu tố cuối cùng đang ở mức 'báo động đỏ', đặc biệt khi các CLB công bố giá vé mà không tham vấn. Lý do thường được đưa ra cho hội đồng tư vấn là Luật Công bằng Tài chính (PSR). CĐV trực tiếp nghe câu: 'Các anh muốn xem những cầu thủ đỉnh nhất, đúng không?'

'Nhưng không phải bằng cái giá không thể theo dõi họ', Roberts phản pháo.

Vấn đề này phơi bày những bất cập hệ thống. CLB buộc phải tăng giá do cuộc đua lương phi lý, khi chi tiêu lương bổng tại Premier League đã vượt 2 tỷ bảng so với các giải châu Âu khác. Con số này tăng nửa tỷ kể từ Covid dù chất lượng không cải thiện. Chỉ cần một chút đoàn kết, các CLB hoàn toàn có thể chấm dứt cơn điên này.

Concannon gọi PSR là 'cái cớ hoàn hảo': 'Đó là lý do cần nâng cao nhận thức. CLB chi 400 triệu bảng phí môi giới, nhưng lại nghĩ tăng 5% giá vé sẽ giải quyết được vấn đề?'

Đáng suy ngẫm khi các giải có nhiều CLB thuộc sở hữu CĐV - như Đức và Thụy Điển - có tỷ lệ lương/doanh thu lành mạnh nhất châu Âu, dưới 60%.

Tất cả quy về mục đích tồn tại của CLB. Ngày càng nhiều ông chủ không coi phục vụ cộng đồng là ưu tiên. Nghi ngờ đang dâng cao rằng các CLB muốn xóa bỏ vé mùa để bán vé đơn lẻ giá 'cắt cổ' theo mô hình thể thao Mỹ. Dù tổng giám đốc Premier League Richard Masters phủ nhận, hành động của các CLB đang tiết lộ xu hướng này.

'Chúng tôi nghi ngờ họ muốn 61.000 khán giả mới mỗi tuần', Roberts nói thêm.

Tất cả đều nhấn mạnh đây không phải bài xích CĐV nước ngoài, và từ chối dùng từ 'khách du lịch'. Vấn đề là bảo vệ cộng đồng gắn bó với bóng đá.

Mâu thuẫn kinh điển giữa văn hóa trung thành và chủ nghĩa tư bản giai đoạn cuối cũng hiện hữu. Nhiều người sẵn sàng trả 400 bảng để trải nghiệm không khí sân cỏ, nhưng chính họ đang vô tình làm hao mòn bầu không khí ấy.

Chi phí theo dõi bóng đá - đặc biệt khi di chuyển bằng tàu hoặc xem trận châu Âu - là 'trên trời' theo cách nói của Concannon, với trận chung kết Europa League ở Bilbao là minh chứng.

'Không chỉ giá vé, mà cả giờ thi đấu bất hợp lý, lịch trận công bố muộn', ông nói thêm.

Lòng trung thành đang bị lợi dụng, khi mối liên kết tình cảm bắt đầu được thể hiện theo cách mới.

'Có một luồng khí đoàn kết', Payne nhận xét, khi sự phối hợp giữa các nhóm CĐV trở thành yếu tố then chốt.

'Thông thường các nhóm CĐV sẽ phớt lờ hoặc không ủng hộ chiến dịch của nhau', Concannon giải thích. 'Nhưng lần này, họ hợp tác chặt chẽ. Điều này gợi nhớ đến phong trào phản đối Super League.'

Payne gọi sự thống nhất đó là 'điểm sáng của mùa giải'.

'Nhiều thế lực không nghĩ chúng tôi làm được. Họ luôn muốn chia để trị. Các CLB đang lo lắng.'

Roberts kể lại nhóm WhatsApp của FSA luôn sôi sục ý tưởng, từ biểu ngữ đến biểu tình. Sự ra đời của cơ quan quản lý bóng đá độc lập tạo thêm áp lực buộc CLB phải hợp tác. Và nó đang phát huy tác dụng.

Hiện tại, 5 CLB đã tăng giá vé mùa tới, 7 CLB khác giữ nguyên mức giá.

'Số còn lại vẫn đang chờ đợi', Roberts nói, 'nhưng so với năm ngoái, đây đã là bước tiến đáng kể.'

Vậy là, những cuộc biểu tình chưa từng có vừa phản ánh vấn đề của bóng đá, vừa chứng minh sức mạnh của văn hóa CĐV. Có lẽ đó sẽ là di sản lớn nhất của mùa giải 2024-25.